دولت صرفاً در مواجهه با کمبود منابع مالی به فکر افزایش قیمت بنزین می‌افتد/ با بنزین ارزان رفاه حاصل نمی‌شود

موضوع افزایش قیمت بنزین، با صحبت‌های اخیر مسعود پزشکیان، رئیس دولت، بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده است. او روز دوشنبه 12 آذر ماه در یک گفت‌وگوی تلویزیونی در پاسخ به این سوال که آیا بنزین گران می‌شود، پاسخ داد: اگر ارز به جهت واردات بنزین تخصیص داده نشود، باید از محل دیگری آن را جبران کرد.

همچنین عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، با حضور در یک برنامه تلویزیونی دیگر، عنوان کرد که تقریبا 50 درصد از مردم خودرو ندارند و از یارانه بنزین نفعی نمی‌برند. به همین جهت اصل یارانه به جیب دهک‌های پردرآمد می‌رود.

او روز گذشته، 13 آذرماه نیز در همایش بیمه با اشاره به قاچاق بنزین تاکید کرد:«دیگر وقت اصلاحات رسیده است، یک بار برای همیشه باید به سمت اصلاح ناترازی‌ها برویم.».

پیش از این، قیمت دیگر حامل‌های انرژی مانند آب و برق نیز افزایش یافته بود و با توجه به تعدد اظهارنظرهای بنزینی مسئولان دولت، به نظر می‌رسد که قصد دولت برای گران کردن بنزین جدی است.

اصلاح قیمت حامل‌های انرژی واژه درستی نیست؛ باید به سمت اصلاح بازار انرژی حرکت کرد

*رئیس جمهوری و وزیر اقتصاد دائما بر موضوع اصلاح قیمت حامل‌های انرژی تاکید می‌کنند؛ چرا این موضوع به دغدغه اصلی دولت تبدیل شده است؟

بحث اصلاح قیمت حامل‌های انرژی از فردای پایان جنگ، یعنی بیش از 30 سال پیش، در اقتصاد ایران مطرح بوده است. البته، بهتر است گفته شود که «اصلاح بازار انرژی» مدنظر است؛ چراکه این موضوع صرفا به افزایش قیمت‌ها محدود نمی‌شود. با این حال، در این سال‌ها، نه‌تنها برنامه مشخصی برای اصلاح بازار انرژی وجود نداشته، بلکه اجرای آن نیز هیچ‌گاه صورت نگرفته است.

تنها اقداماتی که انجام شده، افزایش‌های مقطعی قیمت بوده است و این افزایش‌ها همواره در زمان‌هایی رخ داده که دولت با کمبود منابع مالی مواجه بوده است. در واقع دولت صرفاً در مواجهه با کمبود منابع مالی، تازه به یاد اصلاح بازار انرژی آن هم با افزایش مقطعی قیمت‌ها افتاده است.

«اصلاح قیمت حامل‌های انرژی»، عبارت درستی نیست و باید بازار انرژی اصلاح شود. این اصلاح نیز یک موضوعی همیشگی است و نباید تنها در مواجهه با کمبود مالی، تغییراتی در قیمت حامل‌های انرژی رخ دهد. اکنون نیز دولت در چنین شرایطی، حرف از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی می‌زند.

شرایط کنونی دولت، مانند تحریم‌ها، کاهش درآمدهای نفتی و دیگر مشکلات اقتصادی، بار دیگر آن‌ها را به یاد تغییر قیمت حامل‌های انرژی انداخته است. اما این رویکرد نادرست است؛ چراکه اصلاح بازار انرژی باید به‌عنوان یک برنامه دائمی و همه‌جانبه مدنظر باشد، نه راه‌حلی موقت برای رفع بحران مالی دولت.

تبدیل‌شدن به واردکننده فرآورده‌های نفتی در نبود سرمایه‌گذاری کافی وقیمت پایین انرژی

*دولت اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را راهکاری برای جبران کمبود منابع خود می‌داند؛ چه موضوعی منجر شده است که در یک کشور نفتی، نیاز به منابع برای واردات فرآورده‌های نفتی امری مهم باشد؟

یکی از مواردی که منجر به کمبود فرآورده‌های نفتی شده و نیاز به واردات در کشور را افزایش داده، همین موضوع پایین بودن قیمت انرژی است. بازار انرژی در ایران، بازار سالمی نیست و قیمت‌ها همیشه کنترل‌شده است. قیمت پایین انرژی در این چند دهه، مشکلات ساختاری بسیاری ایجاد کرده و رفتارهای مصرفی نادرست و غیرمنطقی را شکل داده است.

به‌عنوان مثال، قیمت پایین بنزین می‌تواند علت توسعه نیافتن حمل‌ونقل عمومی باشد. یعنی توجه نداشتن به توسعه حمل‌ونقل عمومی می‌تواند معلول قیمت پایین بنزین باشد. همچنین، عایق نبودن منازل در برابر سرما و گرما و مصرف بالای گاز و برق از نتایج همین سیاست‌هاست.

نکته مورد توجه دیگر، نبود سرمایه‌گذاری کافی در حوزه پالایش و استحصال نفت است. عوامل مختلفی دست به دست هم داده و باعث شده که ایران به‌عنوان یک کشور صادرکننده نفت به واردکننده محصولات نفتی تبدیل شود.

افزایش قیمت بنزین بر تمامی کالاهایی که هزینه حمل‌ونقل در آن نقش دارد، اثرگذار خواهد بود

*وزیر اقتصاد دولت چهاردهم تاثیر گران شدن بنزین را متوجه 50 درصد جامعه که خودرو دارند می‌داند؛ این تفکر چقدر صحیح است؟

این تصور که افزایش قیمت بنزین فقط بر کسانی که خودرو دارند تاثیر می‌گذارد، اشتباه است. گرچه کسانی که خودرو دارند به‌طور مستقیم تحت تاثیر افزایش قیمت قرار می‌گیرند، اما سایر افراد نیز از اثرات غیرمستقیم آن متاثر می‌شوند. به این دلیل که دیگر افراد نیز از حمل‌ونقل استفاده می‌کنند و همچنین کالاهایی خریداری می‌کنند که منطقا هزینه حمل‌ونقل در آن نقش اساسی دارد.

افزایش قیمت بنزین بر هزینه حمل‌ونقل اثر می‌گذارد و هزینه حمل‌ونقل نیز قیمت بسیاری از کالاها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. افزایش قیمت بنزین بر افرادی که خودرو دارند، بیشتر اثر می‌گذارند اما تنها گروه متاثر نیستند.

نمی‌توان مشکلات رفاهی مردم را با قیمت ارزان بنزین پوشش داد

*به نظر می‌رسد که تصمیم دولت برای گران کردن بنزین قطعی باشد، نظر شما در مورد این تصمیم چیست؟

از قیمت فعلی بنزین نمی‌توان دفاع کرد. این قیمت ناچیز باعث اتلاف منابع، تخریب محیط‌زیست و کاهش کیفیت زندگی شده است. هیچ تردیدی وجود ندارد که قیمت فعلی بنزین، به طور نسبی و در سطح کنونی، قیمت درستی نیست و زیان‌های بلندمدت آن بسیار بیشتر از منافع کوتاه‌مدت است.

البته، باید پذیرفت که درآمد مردم کافی نیست و گرانی، بیکاری و درآمدهای پایین، موضوعاتی است که قطعا باید به آن توجه کرد. از این رو، این موضوع فشار سنگینی را بر مردم وارد خواهد کرد. اما این مشکلات، توجیهی برای فروش ارزان بنزین نیست. نمی‌توان مشکلات رفاهی مردم را با قیمت ارزان بنزین پوشش داد.

*از نظر شما راه‌حل بحران ناترازی حامل‌های انرژی از جمله بنزین چیست؟

راه‌حل این مسائل، در ارزان‌فروشی انرژی نیست. دولت باید برنامه‌ای جامع داشته باشد تا بتواند به دغدغه‌ها و مشکلات انباشته‌شده، پاسخی مناسب دهد. مشکلات بسیار زیادی وجود دارد که سال‌ها به آن‌ها پرداخته نشده است. این مشکلات، اکنون به معضلاتی پیچیده تبدیل شده و یک‌دیگر را تقویت‌کننده می‌کنند. قطعا این مشکلات گریبان‌گیر مردم است. اما واقعیت آن است که قیمت بنزین، قیمت قابل دفاعی نیست.

گرچه ممکن است افزایش قیمت بنزین، به‌طور موقت تورم ایجاد کند، اما زیان‌های بلندمدت قیمت کنونی به‌مراتب بیشتر و مخرب‌تر خواهد بود.

منبع:تجارت نیوز