نشست ویژه اروپا درباره اوکراین؛ نمایش اتحاد در سایه اختلاف

به گزارش تجارت پرس به نقل از  ایرنا، این نشست که به‌صورت اضطراری و در واکنش به مواضع دونالد ترامپ برگزار شد، به‌دنبال ارائه طرحی برای تسلیح گسترده اروپا و افزایش کمک‌های نظامی به اوکراین است. رهبران اروپایی در تلاش هستند تا نشان دهند که حتی در غیاب حمایت آمریکا هم قادر به اتخاذ تصمیمات راهبردی و یکپارچه خواهند بود. اما واقعیت، چیز دیگری را نشان می‌دهد.

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این نشست، عدم اجماع میان کشورهای عضو درباره مسیر آینده حمایت از اوکراین است. برخی کشورهای اروپایی، از جمله مجارستان و اسلواکی، مخالفت خود را با افزایش کمک‌های نظامی اعلام کرده‌اند. ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، هشدار داده است که اتحادیه اروپا نباید اقدامی انجام دهد که «مانعی برای دیپلماسی سریع ترامپ» در مذاکرات با روسیه باشد. این موضع، خطر شکست نشست و عدم توافق بر سر یک بیانیه پایانی واحد را افزایش داده است.

در همین حال، گیتاناس ناوسدا، رئیس‌جمهور لیتوانی، ضمن انتقاد از کارشکنی‌های برخی کشورها، هشدار داد: «تاریخ ما را به‌خاطر این ناتوانی در تصمیم‌گیری مجازات خواهد کرد. ما نمی‌توانیم هر بار با مخالفت یک یا دو کشور، از اتخاذ تصمیمات ضروری سر باز بزنیم.»

اما این مخالفت‌ها تنها به مواضع سیاسی محدود نمی‌شود. برخی کشورهای اروپایی نیز در مورد منابع مالی و امکان اجرای برنامه جدید کمیسیون اروپا برای تسلیح قاره تردید دارند. برنامه ۸۰۰ میلیارد یورویی موسوم به « بازمسلح‌سازی اروپا » که توسط اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، ارائه شده، با مخالفت‌هایی در پارلمان‌های ملی برخی کشورها، از جمله هلند، مواجه شده است.

فقدان راهکار عملی در برابر بحران اوکراین

با وجود اظهارات مقامات اروپایی درباره حمایت از اوکراین، مشخص نیست که این نشست چگونه می‌تواند شکاف ایجاد شده پس از توقف کمک‌های نظامی و اطلاعاتی آمریکا را پر کند. در حالی که ترامپ ارسال کمک‌های نظامی به اوکراین را به «پیشرفت در مذاکرات صلح» مشروط کرده، کاخ سفید همچنین اعلام کرده است که اطلاعات حیاتی درباره تحرکات نظامی روسیه را نیز دیگر در اختیار اوکراین قرار نخواهد داد.

این اقدام، کی‌یف را در وضعیت دشواری قرار داده است. تحلیلگران نظامی هشدار داده‌اند که عدم دسترسی اوکراین به داده‌های اطلاعاتی آمریکا درباره تحرکات بمب‌افکن‌های استراتژیک و سامانه‌های موشکی روسیه، می‌تواند حملات اوکراین را به‌شدت تضعیف کند. برخی منابع حتی ادعا کرده‌اند که این توقف، شامل اطلاعات درباره تحرکات ارتش روسیه در مناطق اشغالی اوکراین نیز می‌شود.

در این شرایط، اتحادیه اروپا تلاش دارد تا خود را به‌عنوان یک بازیگر مستقل در صحنه امنیتی اروپا مطرح کند. اورسولا فون در لاین در آستانه نشست امروز گفت که اروپا در «لحظه‌ای سرنوشت‌ساز» قرار دارد و باید توانایی دفاع از خود را داشته باشد. او همچنین بر ضرورت افزایش سرمایه‌گذاری دفاعی اروپا و کاهش وابستگی امنیتی به آمریکا تأکید کرد. اما او و سایر رهبران اروپایی درباره «استقلال راهبردی» صحبت می‌کنند، در عمل هنوز راهکاری مشخص برای جایگزینی حمایت‌های اطلاعاتی و لجستیکی آمریکا ارائه نشده است.

تضاد مواضع میان رهبران اروپا

علاوه بر اختلافات درباره حمایت از اوکراین، مواضع رهبران اروپایی درباره امنیت آینده قاره نیز دچار تناقض است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در آستانه این نشست ادعا کرد که روسیه اکنون یک «تهدید مستقیم» برای اروپا محسوب می‌شود و باید گزینه‌های دفاعی، از جمله بازدارندگی هسته‌ای، مورد بررسی قرار گیرد. اما برخی کشورها، از جمله آلمان، رویکرد محتاطانه‌تری اتخاذ کرده‌اند. اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، که کشورش به‌تازگی طرح افزایش هزینه‌های دفاعی را ارائه کرده، تأکید کرد که کشورهای اروپایی باید به‌اندازه‌ای که مناسب می‌دانند هزینه‌های دفاعی خود را افزایش دهند.

این تناقض‌ها، نشان‌دهنده فقدان استراتژی واحد در اتحادیه اروپا برای مواجهه با چالش‌های امنیتی است. در واقع کشورهای اروپایی از یک سو، خواهان استقلال راهبردی از آمریکا هستند، اما از سوی دیگر نگرانند که این استقلال، آن‌ها را در برابر تهدیدات روسیه آسیب‌پذیر کند.

نکته قابل‌توجه دیگر در این نشست، سکوت غیرمعمول ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، است. برخلاف دیدارهای پیشین، زلنسکی این بار تصمیم گرفته که پس از نشست، هیچ کنفرانس مطبوعاتی برگزار نکند. این تصمیم، گمانه‌زنی‌هایی را درباره فشارهای پشت پرده بر کی‌یف برای هماهنگی با سیاست‌های جدید ترامپ ایجاد کرده است.

پیش‌تر گزارش شده بود که کاخ سفید از زلنسکی خواسته است تا در اظهارات خود درباره جنگ اوکراین، محتاطانه‌تر عمل کند و به مسیری که ترامپ پیشنهاد داده، واکنش منفی نشان ندهد. در این شرایط، عدم برگزاری کنفرانس مطبوعاتی از سوی زلنسکی، نشانه‌ای از افزایش فشارها و پیچیدگی‌های دیپلماتیک پیرامون جنگ اوکراین تلقی می‌شود.

در مجموع، نشست ویژه بروکسل، اگرچه با هدف نمایش وحدت اروپا در برابر روسیه برگزار می‌شود، اما بیش از هر چیز، اختلافات داخلی، نبود راهکار عملی و وابستگی امنیتی اروپا به آمریکا را آشکار ساخت.

با وجود اظهارات پرطمطراق درباره استقلال دفاعی، اروپا همچنان در مسیر وابستگی به تصمیمات واشنگتن قرار دارد و مشخص نیست که آیا رهبران این قاره قادر خواهند بود به‌طور مستقل امنیت خود را تأمین کنند، یا در نهایت، سیاست‌های ترامپ آن‌ها را مجبور به پذیرش واقعیت‌های جدید خواهد کرد.